Çocukluk ve ergenlik dönemleri, bireyin hem kendini hem çevresini anlamaya çalıştığı, yoğun değişim ve gelişim süreçlerinin yaşandığı kritik dönemlerdir. Bu dönemlerde yaşanan duygusal, davranışsal ve sosyal zorluklar; çocuğun ya da ergenin iç dünyasını doğrudan etkileyebilir, aynı zamanda aile içi dinamikleri de zorlayabilir.

Psikolojik danışmanlık, çocuğun ya da ergenin yaşadığı zorlukları anlamlandırmasına, duygularını düzenlemesine, çevresiyle daha sağlıklı ilişkiler kurmasına ve kendine dair farkındalık geliştirmesine destek olur. Bu süreçte aileyle de işbirliği içinde çalışılarak çocuğun/ergenin gelişimsel ihtiyaçlarına bütüncül bir bakış sunulur.

Uygulama Alanları

• Duygularını ifade etme ve düzenleme güçlükleri

• Karşıt gelme ve yalan söyleme davranışları

• Çocukluk korkuları

• Aile içi çatışmalar ve ebeveyn-çocuk iletişim sorunları

• Akademik motivasyon kaybı, dikkat dağınıklığı ve okul uyum problemleri

• Akran ilişkilerinde zorluklar, sosyal kaygı, içe kapanma

• Ergenlik dönemine bağlı kimlik gelişimi, özgüven sorunları ve kararsızlık

• Sınav kaygısı ve geleceğe dair belirsizlik hissi

• Dürtüsellik, öfke nöbetleri, davranış sorunları

• Ebeveyn ayrılığı, taşınma, kayıp gibi yaşam olaylarına bağlı duygusal tepkiler

• Dijital ekran bağımlılığı ve sınır koyma güçlükleri

• Zorbalıkla baş etme, reddedilme ve dışlanma deneyimleri

Hangi Yaklaşımları Kullanıyorum

• Çocuk Merkezli Oyun Terapisi

• Sosyal Beceri Çocuk Eğitimi (SOBECE Modeli)

• Attentioner ile Dikkat Eğitimi

• Psikoeğitimsel Çalışmalar

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

• Danışan Odaklı (Hümanistik) Yaklaşım

• Çözüm Odaklı Terapi

• Değerlendirme formları ve psikolojik testlerle ön değerlendirme

Aile ile İşbirliği Süreci

Çocuk ve ergenlerle yürütülen psikolojik danışmanlık sürecinde, ailenin desteği ve işbirliği oldukça önemli bir yer tutar. Süreç boyunca hem çocuğun/ergenin bireysel gelişimini desteklemek hem de aile içinde sürdürülebilir bir denge kurmak amacıyla ebeveynlerle düzenli iletişim sağlanır.

Danışmanlık süreci çocuğa/ergene özel olarak yapılandırılsa da, ebeveyn görüşmeleri belirli aralıklarla planlanır. Bu görüşmelerde çocuğun gelişimsel ihtiyaçları, duygusal tepkileri, baş etme becerileri ve günlük yaşamdaki gözlemleri birlikte değerlendirilir. Aileye düşen rol konusunda bilgilendirme yapılır ve gerektiğinde ebeveyn tutumları üzerine birlikte çalışılır.

Gizlilik ilkesine bağlı kalınarak, çocuğun ya da ergenin güvenliğini riske atmadığı sürece paylaşımlar danışanla kurulan terapötik sınırlar içinde değerlendirilir. Bu sayede çocuk ya da ergen, hem destekleyici bir danışma ilişkisi içinde olur hem de ailesiyle olan bağı güçlenir.

Seans Süreci Ve Uygulama

Psikolojik danışmanlık süreci çocuğun/ergenin yaşına, ihtiyaçlarına ve başvuru nedenine göre yapılandırılır. Seanslar genellikle haftada bir yapılır ve her seans yaklaşık 45–50 dakika sürer. Süreçte çocuk ya da ergenin ihtiyacına göre bireysel seanslar, aile görüşmeleri veya her ikisinin kombinasyonu uygulanabilir.

İlk görüşme genellikle ebeveynlerle gerçekleştirilir ve başvuru nedeni, gelişimsel geçmiş ve gözlemler detaylı olarak alınır. Sonrasında yapılan bireysel görüşmeler çocuğun/ergenin ihtiyaçlarına göre yönlendirilir. Sürecin başında ve gerektiğinde bilimsel geçerliliği olan değerlendirme araçlarından yararlanılır.

Danışmanlık süreci yalnızca sorun çözmeye değil, çocuğun ya da ergenin gelişimsel olarak güçlenmesine, duygusal farkındalık kazanmasına ve sosyal beceriler geliştirmesine de katkı sağlar.

Her çocuğun ve ergenin gelişimsel düzeyi, mizacı ve yaşadığı zorluklar farklıdır. Bu nedenle danışmanlık sürecinde kullanılan yöntemler, bireysel ihtiyaçlara göre belirlenir. Aşağıda, çocuklar ve ergenlerle çalışırken kullandığım temel psikolojik danışmanlık yaklaşımlarına dair detaylı bilgi bulabilirsiniz:

Çocuk Merkezli Oyun Terapisi
Duygularını sözel olarak ifade etmekte zorlanan ya da yaşadıklarını kelimelere dökemeyen çocuklar için oyun terapisi doğal ve güvenli bir iletişim alanı sunar. Oyunun diliyle çocuk, iç dünyasını ortaya koyar; terapist ise bu dünyaya eşlik ederek çocuğun duygusal düzenleme becerilerini geliştirmesine yardımcı olur. Özellikle kaygı, öfke, kardeş kıskançlığı, travmatik yaşantılar ve davranış problemleri gibi konularda etkili bir yöntemdir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Ergenlik dönemindeki gençlerle yapılan çalışmalarda sıklıkla kullanılan bu yaklaşım, kişinin düşünce kalıplarını fark etmesine ve duygularıyla ilişkili olarak davranışlarını yeniden yapılandırmasına destek olur. Sınav kaygısı, depresyon, sosyal fobi, öfke yönetimi ve özgüven sorunları gibi konularda bilimsel olarak etkinliği kanıtlanmıştır. Çalışmalar genellikle hedef odaklı, yapılandırılmış ve katılımcı olur.

Danışan Odaklı (Hümanistik) Yaklaşım
Özellikle ergenlerle yapılan çalışmalarda güvenli bir ilişki kurmak, duygularını yargılanmadan ifade edebilecekleri bir alan sunmak sürecin temelini oluşturur. Bu yaklaşımda, genç bireyin duygusal ihtiyaçları öncelenerek terapötik ilişki aracılığıyla farkındalık ve içgörü geliştirmesi desteklenir.

Çözüm Odaklı Terapi
Kısa süreli danışmanlık süreçlerinde etkili olan bu yaklaşım, bireyin güçlü yönlerine, geçmişte işe yaramış çözüm yollarına ve hedeflerine odaklanır. Özellikle sınav stresi, karar verme güçlüğü, motivasyon eksikliği gibi alanlarda ergenlerle yapılan çalışmalar için uygundur.

Sosyal Beceri Çocuk Eğitimi (SOBECE Modeli)
Çocukların akran ilişkilerinde yaşadığı güçlükleri aşmaları, kendilerini ifade etme, empati kurma, grup içinde kurallara uyum sağlama gibi becerileri geliştirmeleri için yapılandırılmış bir eğitim programıdır. Uygulamalar oyun, etkinlik ve grup dinamiklerini içerir.

Attentioner ile Dikkat Eğitimi
Dikkatini sürdürmekte zorlanan ya da DEHB tanısı almış çocuklarla yürütülen bu program, odaklanma becerilerini ve dürtü kontrolünü geliştirmeye yöneliktir. Eğlenceli ve sistematik etkinliklerle, çocukların günlük yaşamda dikkatlerini daha iyi yönetmeleri hedeflenir.

Psikoeğitimsel Çalışmalar
Ergenlerle yürütülen danışmanlık sürecinde, duygularla baş etme, sınav kaygısı, zaman yönetimi, teknoloji kullanımı gibi konularda bilgilendirici ve farkındalık kazandırıcı içerikler paylaşılır. Bu çalışmalar, ergenin kendini daha iyi tanımasına ve sağlıklı alışkanlıklar geliştirmesine destek olur.

Destekleyici Materyaller ve Araçlar
Çocuk ve ergenlerle çalışırken ihtiyaç duyulan durumlarda duygusal ifade kartları, görsel materyaller, metaforlar, kısa hikâyeler ve yaşa uygun değerlendirme formları sürece entegre edilir. Bu araçlar, süreci hem daha anlaşılır hem daha etkili hale getirir.

Çocuk ve Ergenlerle Psikolojik Danışmanlık